La oss be

Fastegudsteneste/Forbønsgudsteneste.
Åsane gamle kirke 08.03.2017

Salme 25, 4-7: Herre, la meg kjenne dine veier.
Lær meg dine stier! La meg få vandre i din sannhet, lær meg, for du er Gud, min frelser! Til deg setter jeg alltid mitt håp.
Herre, tenk på din barmhjertighet og kjærlighet, som er fra evig tid. Tenk ikke på min ungdoms feiltrinn og synder!
Tenk på meg i din miskunn, Herre, for du er god.
Oh Lord, won’t you buy me a Mercedes Benz? Slik ba Janet Joplin i sin berømte låt frå 1971.Gud, vil du gje meg ein Mercedes Benz – er det slik nordmenn ber?  Er våre bøner framfor alt retta inn mot det materielle? Mot at Gud må syte for rikdom, velstand og velferd. Ber vi framfor alt for meg og mitt og mine?
Tja – kanskje skjer det? Kanskje er det ein del av oss som ofte, eller i alle fall innimellom, ber på denne måten. Vi er vel neppe så frimodige at vi tør å følgje Janet Joplin fullt ut som også ba Gud om at han måtte gje han ein skikkeleg kveld på byen. Men skal eg våge å vere ærleg, så har eg sjølv sukka til Gud når det kneip som aller mest i avgjerande kampar på Brann Stadion. Og då var det aldri Viking eller Rosenborg eg hadde i tankane.
I kveld skal vi be. Men eg har vanskeleg for å tenkje at vi som kjem saman no, gjer det for å be om ny bil eller finare hus eller om å vinne i Lotto.
Mange av oss har likevel ytterst personlege saker vi vil be om.

Eit av dei fremste bøneemner vi veit om, har med helsa vår å gjere. Vi kjenner på sjukdom som plagar oss. Vi er redde for alvorleg sjukdom som kan truge framtid og liv. Eller vi har ein av våre som vi er aller mest glad i som er ramma av sjukdom. Vi er redde. Vi ropar til Gud: Herre hjelp!Slik var det også mange gonger i det som var Jesus sin kvardag i dei åra han gjekk rundt og lækte sjuke. For det var faktisk ei av hovudoppgåve han hadde. Jesus heldt store talar. Han gjorde ulike under. Svært mange var lækjedomsunder. Og framfor alt – Jesus kjempa mot døden og vann.Vi les om att og om att i NT korleis folk kom til han med plagene sine. Og korleis han ofte svara på dei ved at han rette ut hendene sine og lækte. Han tala orda sine og sette fri menneske som var bundne  på ulike vis.

Difor skal også vi med stort frimot kome til Gud og be til han. Eller som det stod i tekstordet vi las ved inngangen til gudstenesta: La oss derfor frimodig tre fram for nådens trone, så vi kan finne barmhjertighet og finne nåde som gir hjelp i rette tid. (Hebr 4,16)Har du noko som er tungt å bere, skal du med veldig stort frimot få leggje det av deg i kyrkja denne kvelden.
Du skal også vite at vi som er her som kyrkja sine tenarar, prestane og diakonen, vi har store fullmakter til å gå inn i forbønnstenesta for deg. I Jak 5,13-15 les vi: Er det noen blant dere som lider? Da skal han be. Er noen glade til sinns? Da skal han synge lovsanger. Er noen blant dere syke? Han skal kalle til seg menighetens eldste, og de skal be over ham og salve ham med olje i Herrens navn. Da skal troens bønn redde den syke, og Herren skal reise ham opp.
Vi kunne sagt mykje om dette skriftavsnittet. Om å be når ein lir.
Om å syngje lovsong når ein er glad til sinns.
Om å søkje forbøn hjå dei eldste i kyrkjelyden når ein er sjuk. Vi kan ikkje seie alt nett no. Men eg vil minne om at ein del av dette skal vi praktisere her i kveld. Og eg minner òg om at har du sjukdom som plagar deg, så går det an å oppsøkje prest eller diakon, heilt i det stille, og be om samtale, forbøn, gjerne også om å verte salva. Vi praktiserer dette, men vi gjer det i det stille. Vi står ikkje på parkeringsplassen i Åsane senter og ropar det ut. Vi gjer som ordet seier: Er noen blant dere syke? Han skal kalle til seg menighetens eldste, og de skal be over ham og salve ham.

Forbøn for sjukdom er kjent. Men vi har også lov å be om andre ting i livet som er vanskeleg. Familieproblem. Samlivsproblem. Viktige vegval i livet. Be – seier Jesus. Du kan be sjølv. Eller du kan gå til ein medkristen og fortelje di naud slik at de kan be, fleire i lag
Samstundes er det også ting vi treng å minne kvarandre om når det gjeld bøn.
Først og fremst dette: Gud høyrer. Gud svarar. Men Gud treng ikkje alltid å svare i samsvar med det vi har fremst på vår ynskjeliste.Eg trur at Gud høyrer ei bøn om at han må gje oss ny bil. Men eg er sterkt tvilande på at han svarar med eit rungande ja. Nei er også eit svar.
Men det å forstå at Gud ikkje svarar slik vi synest det er fornuftig, det er ei vanskeleg lekse å lære. Det med å få nei når ein ber om ein Mercedes, er ikkje problem for trua eller for teologien.

Men foreldra som ropar til Gud om at barnet deira må få leve, men som likevel endar opp med ansvar for å stelle ei barnegrav på kyrkjegarden, dei har langt større grunn til å tvile og til å fortvile: Kvifor, Gud?I dag har vi ein andaktstekst frå salme 25: Herre, la meg kjenne dine veier. Lær meg dine stier!
La meg få vandre i din sannhet, lær meg, for du er Gud, min frelser! Til deg setter jeg alltid mitt håp.
Å gå på ei gudsteneste som dette, ei forbønsgudsteneste, er sjølvsagt ein anledning til sjølv å be. Til å be om kyrkja si forbøn. Til å glede seg over at nokon tek deg inn under forbøna si velsigning når hender vert lagt på hovudet ditt. Men ei slik gudsteneste er også å stige inn i det kristne klasserommet som kyrkja også kan vere. Der vi skal lære litt.  Der vi skal våge å be Gud om å lære oss. Lære å kjenne hans vegar! Lære å gå på hans stigar.
Dette er utfordrande. For vi er så hjelpelaust instilte på at vi sjølve veit best.
Det er så lett å prøve å ta dirigentstokken og forvente at Gud skal spele opp etter mine notar.
Vi vil at Gud skal spele ei rolle i eit manus som er skrive av meg.

Før vi snart skal gå over til å be i denne gudstenesta, før vi inviterer deg til personeleg forbøn, vil eg leggje inn over deg at du i ditt stille indre vågar å be slik salmisten viser oss: Herre, la meg kjenne dine veier. Lær meg dine stier!
Samstundes vil eg gje deg stort frimot til å søkje forbøn. Kjenner du på at du er lite verdig til å be Gud om å hjelpe i det som livet så langt har gjeve deg av motbakke eller vanskelege avgjerder, så vit i alle fall at slik tenkjer ikkje Gud.
I salmen vi har lese som preiketekst er dette uttrykt i ei tillitsfull bøn som du også kan gjere til di bøn når du bur deg på resten av det vi er samla om i kveld.
For vi har lese desse orda: Tenk ikke på min ungdoms feiltrinn og synder!
Tenk på meg i din miskunn, Herre, for du er god.
Vi skal be i dag. Be om alt som ligg oss på hjarte, same kva fasong og farge det har. Bønene våre har vi lov å vente svar på. Ikkje nødvendigvis slik vi forestiller oss at svaret skulle vere. Men svar som vi får når Gud har fått undervise oss om sine vegar. Vist oss kvar vi går på hans stigar.Og mest av alt: Gud høyer og ser både deg og meg i si miskunn. For han er god!Nokon større har vi ikkje å kome fram for.
AMEN

Bønekampen

2. s. i fastetida. 12.03.2017

150-årsjubileum, Bruvik kyrkje

Matt.15,21-28

Gratulerer med jubileumsdagen!
Vi gler oss i lag over å samlast i dette vakre gudshuset som har stått her i 150 år. Nyoppussa. Nymåla både innvendig og utvendig. Eit smykke i denne vesle bygda.
Bruvik er av dei verkeleg små kyrkjelydane i landet vår.
I dette prostiet, Åsane, er det den desidert minste kyrkjelyden med 308 medlemmer, registrert denne veka. Men kyrkja dykkar kunne tyde på at her bur det det mangedoble av dette talet. Takk for at de har teke så vel vare på bygget!
Det er den tredje kyrkja på denne staden. Her har det altså stått stavkyrkje i mellomalderen og det stod ei tømmerkyrkje som dei reiv året før denne kyrkja kom på plass.
Det er difor ein nesten utruleg lang tradisjon vi går inn i når vi på denne jubileumsdagen kjem saman for å tilbe, for å lovsyngje og for å høyre Guds ord i lag.
Her frå denne talarstolen har nok forteljinga om den kanaaneiske kvinna som vi no skal lese, lydd mange gonger før. Men i dag skal den glede oss og bygge oss opp enno ein gong.
Vi reiser oss og høyrer denne søndagens evangelietekst som vi les frå Matteusevangeliet.

Lesing: Matt. 15,21-28

I dag handlar det om kristenlivets kamp. Kampen for velsigning. Kampen for å få rett i si tru, i si von.

”Eg slepper deg ikkje utan at du velsignar meg” (1.Mos.32,26),  høyrde vi Jakob sa då han kjempa med Gud. Det var det vi las om frå GT tidlegare i gudstenesta. Men til og med ein nærkamp med Gud var det mogeleg å vinne: ”- du har kjempa med Gud og menneske og vunne” (1.Mos.32,28b)

Kjempande bøn. Bøn som ikkje gjev opp. Bøn som får svar. Det skal vi nærme oss når vi etter kvart vert meir kjende med den kanaaneiske kvinna.

Den kanaaneiske kvinna hadde ikkje mykje makt å varte opp med. Ho var nesten hjelpelaust veik. Ho var av heidningeætt. For ho var ikkje jøde. Kanaanearane var utanfor det jødiske samfunnet. Dermed var det automatisk ei djupt religiøs og kulturell kløft mellom henne og Jesus, og dei han var i lag med.
Dermed kunne dei som var av jødisk ætt sjå ned på henne, forakte henne og vise henne bort, utan at det var særleg merkeleg.  ”Bli ferdig med henne; ho går og ropar etter oss” sa læresveinane, småirriterte, til Jesus då kvinna likevel våga seg frampå til den store jødiske meister med si bøn og sitt rop.

Til og med Jesus verkar utruleg avvisande nå han møter denne kvinna. Han som i alle andre samanhangar møter utstøytte, tilsidesette, sjuke, svake, kvinner som pga. sitt levesett vart forakta av samfunnet; uansett bakgrunn av liknande merke, så møtte Jesus dei med varme og omtanke. Alle – men ikkje denne kvinna.

Det er nesten så vi ikkje trur våre eigne øyro når vi høyrer kva Jesus seier til henne: ”Eg er ikkje send til andre enn dei bortkomne sauene i Israels hus” og ”Det er ikkje rett å ta brødet frå borna og kasta det til hundane”.

Slikt fekk denne kvinna slengd i seg. Av Jesus!

Ho som ikkje gjorde noko anna enn å be for dottera si. Ho som var i ein fortvila situasjon – så fortvila at alle foreldre kjenner kor det knyter seg inne i oss når vi høyrer slikt. For vi veit korleis det er når borna våre vert sjuke.
Og når det er verkeleg alvorleg sjukdom, då kjenner vi iskulden kryp langs ryggrada vår. Dei fleste av oss ville gjere kva som helst for at dottera eller sonen vår skulle verte frisk.

Vi las i dag om ei mor som hadde ei dotter som var ille plaga av ei vond ånd. Kva det eigentleg er, det kan vi lure på. Her og no er det ikkje rom for å ta opp ei teologisk drøfting av kva vonde ånder er. Men vi kan trygt slå fast at det var fælt for mora å sjå at dottera var ille plaga.

Difor våga kvinna frå Kanaan seg bort til Jesus. Tett inn på han. Og ho blottstiller seg og sin familiesituasjon med det smerteropet som gjev ekko, også kvar gong vi samlar oss til gudsteneste her på denne gamle kyrkjestaden i Bruvik: ”Herre, du Davids son, miskunna deg over meg!” Dette er det same ropet som vi stemmer i på gresk når vi i vår liturgi bryt ut i ”Kyrie eleison”. Uttrykket har vi nettopp frå den kanaaneiske kvinna sitt rop: ”Herre, miskunna deg!”

Ho var heidning. For ho var ikkje jøde. Ho måtte trosse religiøse og sosiale barrierar for å nå fram til Jesus med sitt såre rop. Men ho kunne ikkje la vere å stampe mot broddar og motstand. Mot avvisning og hovudristing frå læresveinane. Ho hadde kanskje innerst inne lite tru på at det ville nytta. Men ho var mor. Ho hadde ei dotter som leid. Så sjølv om trua hennar kanskje i utgangspunktet ikkje var så imponerande, så trudde ho nok til at Jesus høyrde og lytta og handla. Ja, Jesus vurderte trua hennar annleis enn mange av oss ville ha gjort. ”Stor er trua di kvinne”, sa han.

Det var ei kvinne som stod utanfor det såkalla ”gode selskap”, som nærma seg Jesus. Hennar rop på miskunn var eit rop som ville vorte overhøyrd av alle andre som var saman med Jesus. Og det såg ut som om Jesus også vil overhøyra henne. I alle fall er som om han overhøvlar henne når han nemner dette med hundane. ”Det er ikkje rett å ta brødet frå borna og kasta det til hundane”

Ein hund! Det var det ho vart samanlikna med.

Kva er det med Jesus? Kvifor brukar han slike ord som vi elles aldri høyrer frå hans munn? Orda måtte svi i hjarta hennar.

Eg trur ho hadde gråten i halsen og tårer i augnekrokane då ho stamma fram dette fabelaktige svaret som målbind til og med Jesus: ”Det er sant, Herre, sa kvinna, - men hundane et då av dei bitane som fell frå bordet til eigarane deira”

Her er vi tilbake til det som hende med Jakob. Han som kjempa med Gud.

Kvinna kjempa med Jesus for å få han til å lytta og til å handla. Ikkje for sin eigen del. Men for dottera si skuld.

Ho kunne ha brukt Jakob sine ord om ho hadde kjent til dei: ”Eg slepper deg ikkje utan at du velsignar meg!”

Ho stod utanfor. Men ho kjempa seg inn. Inn til Jesus. Inn til han som høyrde henne. Han som likevel ikkje var avvisande. Han som gav velsigning og lækjedom. Frå Gud fekk Jakob i si tid høyre: ”- du har kjempa med Gud og menneske og vunne”. Orda kunne likegodt vore sagt til denne kvinna. Men Jesus formulerte seg litt annleis: ”Stor er trua di kvinne. Det skal gå som du vil.  Og dottera vart frisk frå same stunda”

Kan hende har du funne vegen til jubileumskyrkja i heimbygda di i dag, men kjenner likevel litt på at også du er utanfor på ein måte. Du er vel ikkje ein heidning akkurat, men kanskje ikkje av dei mest aktive i kyrkjelyden heller?
Du er usikker på om du kan våge deg nær til Jesus. Om du kan gjere som dei gjer, dei som knelar ved altaret og tek i mot Jesu lekam og blod.

Som kvinna frå Kanaan, er du liksom ikkje heilt på linje med Jesus. Du har høyrt at han er god, men du fekk ikkje svar den gongen du ropa på han i bøna di. Du bar på uro og angst for ditt barn, dine foreldre, dine kjære; du har bede bøner, men ikkje fått svar. Difor kjenner du deg litt som hunden som vert hufsa utanfor døra for ikkje å sjenere dei fine gjestane.

I dag skal du sjå på den kanaaneiske kvinna. Ho kjempa ein kamp for den ho var glad i. Ein nærkamp med Jesus. Ha gav ikkje opp med sine bøner, sjølv då alt vart mørkt og vondt og kaldt.
Kan hende ville du og eg gjeve opp når vi vart samanlikna med hundar. Det gjorde ikkje kvinna. Kan hende var kampen med Jesus så kraftig at ho vart merka av den for livet. Slik Jakob vart merka etter kampen med Gud. Jakob vart slegen over hofta og vart halt. Han vart synleg merka av å kjempa med Gud. Men det var likevel ein kamp han vann.

Slik kvinna vann fram då ho møtte Jesus. Ho var eigentleg makteslaus. Men ho hadde hender som ho rette fram mot Jesus i bøn. Det er dette han syng om, Trygve Bjerkrheim, i salmen vi alt har sunge i dag: ”Det er makt i de foldede hender”.

Kyrie Eleison! Slik ropa ho: Herre miskunna deg over meg.

Slik ropar vi i dag. Slik skal du få rope, også om du kjenner på at du står litt på den kyrkjelege sidelinja. At du av og til kjenner at du er som hunden som vart jaga ut når det passar husfolket best.

Kvinna hadde ord til Jesus som han lytta til: ”- hundane et då av dei bitane som fell frå bordet åt herrane deira”

Kvinna tok til seg rettane ein hund har, men frå Jesus fekk ho då velsigninga som tilkjem barnet. Hennar kjempande tru, vart til ei sigrande tru. Stor er trua di, sa Jesus til henne.

Når alt kjem til alt – kanskje er di tru like stor, og like full  av lovnader!

AMEN